Familieopstellingen: verdwalen en weer thuis komen

Hoe vaak krijgen we niet het advies om naar onze innerlijke stem te luisteren en op zoek te gaan naar ons ware zelf. Alleen als je daarmee in contact bent, kun je voor jezelf de juiste beslissingen nemen en jezelf sturen. Maar vaak zijn er innerlijke stemmen die je allemaal wat anders influisteren en soms elkaar zelf tegenspreken. Wat zou er gebeuren als er geen vader of moeder, dominee of priester, goeroe of medium meer is die je de weg wijst en je er zelf voorstaat? Dan verdwaal je. Als je om je heen kijkt zie je veel verdwaalde mensen in deze turbulente tijd. Verdwaald zijn, is in eerste instantie een rot gevoel, maar het daagt je uit om je eigen weg te vinden en te worden wie je bent. Dat kan alleen als je bereid bent om te verdwalen. Toen Dorothy uit The Wonderful Wizard of Oz verdwaalde, moest ze het zelf uitzoeken, want de grote tovenaar bleek uiteindelijk een charlatan die het ook niet wist.

Alarmbellen

Verdwaald zijn is de vorm waarin de onzekerheid in deze tijd bij vrijwel iedereen de kop op steekt. Er rinkelen alarmbellen: je voelt je angstig, boos of verdrietig. Deze drie basisemoties vormen gezamenlijk ons alarmsysteem. Ze waarschuwen ons als er iets mis is. En als je verdwaald bent dan is er zeker iets mis. Het is een beeld dat we vaak tegenkomen in sprookjes. Denk maar aan Hans en Grietje of aan klein duimpje. Ze verdwalen en gaan de strijd aan met de uitdagingen die op hun pad komen, vaak in de gedaante van een heks, een reus of een monster. Je emoties helpen je adequaat te handelen. Angst waarschuwt je voor gevaar. Dit is verbonden met je vroegste levensfase en daarom ook met je meest primaire zintuig: je reuk. Niet voor niets zeggen we: Ik ruik onraad. Boos word je als je onrecht wordt aangedaan. En verdriet tenslotte is vaak het alarm van verlies en eenzaamheid. Daarom gaat een kind dat verdwaald is, uiteindelijk zitten en huilt. Het is verdrietig omdat het alleen is.

Lichamelijke klachten

Als je als kind wordt mishandeld, seksueel misbruikt of verwaarloosd dan staat je alarmsysteem constant aan. Dat heeft verschillende vervelende gevolgen. Je bent zonder reden bang, boos of verdrietig. Dat kan tot uitdrukking komen in een psychische ziekte zoals angststoornis, destructief gedrag of chronisch verdriet in de vorm van depressie. Als een emotie te lang aanwezig is kan deze somatiseren in de vorm van lichamelijke klachten. Angst wordt lage rugpijn. Denk maar aan een hond die met de staart tussen zijn poten afdruipt. Chronische boosheid kan zich uiten in de vorm van artrose, nekklachten en hoofdpijn. Artrose is boosheid die in de gewrichten is opgeslagen. Het is de geblokkeerde energie van het slaan, stompen of schoppen. Je wilde als kind misschien je mishandelende vader terugslaan. Dat kon niet alleen omdat je als kind te zwak was, maar ook omdat je daarmee je ingeprogrammeerde loyaliteit aan je ouders zou doorbreken en dat tot verlies van hun liefde zou kunnen leiden. Verdriet somatiseert zich vaak in de vorm van buikklachten.

Ken u zelf

Als je je gezond ontwikkelt in een harmonieuze en veilige omgeving, dan kunnen je emoties zich nestelen en komen ze tot rust. Je leert ze kennen en ze vormen steeds meer de nuttige hulpbronnen die je waarschuwen als je verzeild dreigt te raken in contacten en situaties die schadelijk voor je zijn. Je leert erop te vertrouwen. Kinderen oefenen het omgaan met die emoties in hun spel. Zo worden veel kinderen onweerstaanbaar aangetrokken tot het ‘enge’, om na een korte confrontatie snel naar de veiligheid van mama te rennen. En wat kunnen ze genieten van het spelletje Kiekeboe, als Mama of Papa maar niet te lang onzichtbaar blijven. En hoe kinderen leren omgaan met boosheid is vooral goed te zien bij kleuters, maar ook bij baby’s. Een hongerige baby kan behoorlijk boos worden en als zij de borst krijgt, komt ze tot rust en de boosheid vloeit weg. Voor de baby is dit een belangrijke leerervaring. Nesteling van angst leert je geborgenheid en liefde kennen. Genestelde boosheid leert je eigenwaarde en rechtvaardigheid. En verdriet, als antwoord op eenzaamheid, als dat zich nestelt, dan is er sprake van zelfherkenning. Je herkent jezelf in de ogen van de ander. Een baby in de liefdevolle blik van haar moeder en later als volwassene in de blik van je geliefde. De opdracht die Socrates, de vader van de filosofie, ons gaf, luidde: ken uzelf. Het was ook de tekst die gebeiteld stond boven de ingang van het orakel van Delphi. We leren onszelf kennen door middel van emoties en ervaringen.

Mens zonder hart

Als alle emoties zich keer op keer kunnen nestelen, omdat je ouders er voor je zijn en jou met liefde en wijsheid grootbrengen, dan leer je de positieve gevoelens kennen. Dan vult je hart zich. Veel mensen ervaren echter een leeg gevoel in hun borst. De beeldhouwer Ossip Zadkine maakte in 1953 het beeld ‘De verwoeste stad’. Het is een mens zonder hart, zoals Rotterdam na het bombardement in 1940 een stad zonder hart was. Het beeld toont vooral een mens, verscheurd door emoties. Dat is ook het gevoel dat je soms kan overvallen: verscheurd en niet in staat om je hart te volgen, omdat die stem zwijgt en overstemd wordt door alles wat er van buitenaf op je afkomt. Je verliest de verbinding met je hart, met je zelf en dan verdwaal je. Verdwalen doen we allemaal van tijd tot tijd. Wat doe je? Je gaat niet bij de pakken neer zitten, maar volgt je spoor terug naar bekend terrein. Daarom: het is niet erg om te verdwalen, als je maar weet waar je vandaan komt. Waar je thuis hoort.

Trauma’s in je genen

Als we volwassen zijn, ervaren we onszelf in de eerste plaats als individu, maar schijn bedriegt. Je begon als loyaal lid van een familie en daar liggen je wortels. In veel culturen zien we nog steeds dat de eer van de familie veel en veel belangrijker is dan het welzijn van het individu. In onze individualistische samenleving lijken we ons los te hebben gemaakt van de ‘knellende familiebanden’, maar ook daarin bedriegt de schijn. De geschiedenis van je familie is ook jouw geschiedenis. Die draag je mee in je genen, zoals de kleur van je ogen en haren. Ook trauma’s kunnen van generatie op generatie worden doorgegeven. De emoties die je ervaart en de (soms verkeerde) keuzes die je maakt, lijken soms totaal niet te passen bij wat je wil en de omstandigheden waarin je je bevindt. De kans is groot dat je dan in belangrijke mate onbewust leeft volgens oude familiepatronen. Met behulp van familieopstellingen kun je die patronen zichtbaar maken en je ervan bevrijden.

Liefde en loyaliteit

Aan iedere cliënt die tijdens mijn workshops een vraag inbrengt, vraag ik ‘waar wil je inzicht in?’ Ik vraag dat niet voor niets. Bijna 2500 jaar geleden zei Socrates het al: ‘Inzicht is de beste remedie tegen angst.’ Toen de psychotherapie in de jaren zestig opkwam, dachten we dat het herbeleven van emoties de kern was van het genezingsproces en een voorwaarde voor persoonlijke groei. Het was ook erg in de mode om in heftige therapiesessies je ouders te vermoorden om je zo emotioneel te ontdoen van de schade die je had opgelopen. Sinds het baanbrekende werk van systeemtherapeuten zoals Bert Hellinger weten we dat familiedynamieken heel anders werken, dat het gaat om liefde en loyaliteit. Om dat wat niet gezien mocht worden of wat problemen veroorzaakt. Wanneer je bereid bent om de realiteit van je familiedynamiek onder ogen te zien en te accepteren, hef je de verdwaling op, je bent onderweg naar huis. Het is fantastisch om mee te maken hoe het inzicht dat een opstelling biedt altijd wordt ervaren als een bevrijding die de weg naar je hart opent, zodat je thuis komt bij jezelf en de liefde weer kan stromen.

Dit vind je misschien ook leuk...

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *