Tot nu toe ontbrak een beknopte introductie op de Familieopstellingen zoals ze beschreven zijn in de boeken van Bert Hellinger. Het Handboek Familieopstellingen, geschreven door mijn man Frans Weeber, voorziet in die behoefte. Het sluit naadloos aan bij mijn manier van werken. Ik kan het van harte aanbevelen aan iedereen die iets meer wel weten over Familieopstellingen. Het kost € 19,50 en is te koop tijdens mijn opstellingendagen en in de praktijk. Bestellen per post kan ook. Er komt dan € 3,00 verzendkosten bij. Maak het verschuldigde bedrag (€ 22,50) over op NL82 INGB 0002 8357 94, t.n.v. F J Weeber, onder vermelding van ‘Handboek’ en je adres.
Inleiding
Dit boek gaat over familieopstellingen. Door het te lezen kun je je er een indruk van vormen, maar om in het werkelijke wezen van familieopstellingen door te dringen, moet ze ervaren als cliënt, representant en therapeut. Hier alvast een kort antwoord op de vraag wat familieopstellingen eigenlijke zijn.
“Omdat de systemische krachten die bepalend zijn voor het functioneren van liefde in familierelaties voor het blote oog niet zichtbaar zijn – zoals ook de schoonheid van de ringen van Saturnus of de bewegingen van een levende cel – dienen we ons vermogen tot waarnemen te vergroten om ze te kunnen bestuderen. Het instrument dat Bert Hellinger gebruikt om de verborgen krachten in een relatie zichtbaar te maken is de familieopstelling.
Bij het maken van een opstelling kiest de cliënt personen uit de groep om de leden van zijn of haar familie te representeren en plaatst ze zodanig in de ruimte dat hun onderlinge posities ‘voelen’ als in de familie. Wanneer wij op deze manier de familie waaruit we afkomstig zijn naar ons innerlijk beeld opstellen, doet zich het verbazingwekkende verschijnsel voor dat de representanten gevoelens en gedachten krijgen die heel dicht liggen bij die van de familieleden die ze representeren, zonder over die familie enige kennis te hebben. Een familieopstelling kan zichtbaar maken welke destructieve dynamiek er in een familie werkzaam is. De methode kan daarnaast worden aangewend om mensen te helpen inzien wat ze kunnen doen om hun situatie te verbeteren. De reacties van de representanten kunnen worden aangewend om de werkzame krachten in de familie te beïnvloeden, zodat de verborgen systemische orde, die voor de liefde noodzakelijk is, kan worden hersteld en de liefde weer ongehinderd kan stromen.” (Hunter Beaumont, Inleiding bij De verborgen dynamiek van familieopstellingen.)
De psychotherapie zoals die eind negentiende eeuw ontstond, had nog die sterke sociale component. Freuds aanpak bestond erin het oorspronkelijke sociale conflict bewust te maken, waardoor de verstrikkende invloed ervan uit het leven van de cliënt verdween. In de tweede helft van de twintigste eeuw werd de psychotherapie steeds individueler. En de meeste psychische hulp wordt nu gegeven door het toedienen van psycho-pharmica, om angst, depressie, agressie of hyperactiviteit te dempen. In die ontwikkeling is er altijd een onderstroom geweest van mensen die weigerden zichzelf en hun cliënten te zien als geïsoleerde individuen. Die benadrukken dat de mens in zijn diepste essentie een sociaal wezen is. Een van die mensen is Bert Hellinger door wie het werken met familieopstellingen grote bekendheid kreeg. Dat naam zegt het al, individuele problemen worden teruggevoerd naar hun sociale context. Daarmee is niet gezegd dat er geen problemen kunnen ontstaan die louter individueel zijn. Hellinger zelf zegt maar al te vaak dat familieopstellingen geen middel is tegen alle kwalen. Een familieopstelling maakt het mogelijk om de sociale oorsprong van een persoonlijk gevoeld probleem zichtbaar te maken. Dat geldt niet alleen voor de jeugdervaringen van de cliënt maar ook voor conflicten die zich in vorige generaties hebben voor gedaan. Deze werken namelijk door in de familie, in de volgende generaties. Onopgeloste conflicten kunnen mensen generaties lang gevangen houden, zonder dat ze het (kunnen of willen) weten. In de familieopstelling kan het conflict zichtbaar worden en zodra het zichtbaar is, is er een herstel mogelijk. Soms is het zichtbaar worden al voldoende om het herstel te bewerkstelligen. Het is de rol van de therapeut om hulp te bieden bij het ontsluieren van het conflict, het conflict te herkennen als het zich toont en aan te voelen welke acties er nodig zijn om te komen tot herstel. In dit boek zullen we veel aandacht schenken aan de dynamieken die ten grondslag liggen aan niet opgeloste conflicten, hoe ze zich verbergen en hoe herstel mogelijk is. De techniek van de opstellingen behandelen we in deel drie van het boek. We hebben bewust voor deze volgorde gekozen, want te vaak wordt de familieopstellingen gezien als louter techniek. “Als je de techniek maar beheerst dan komt de oplossing vanzelf.” Dat in ons inziens een veel gemaakte fout, die voorbij gaat aan de essentie van het opstellingenwerk. Goed werken als therapeut vraagt om een houding die haaks staat op wat in veel vormen van psychotherapie gebruikelijk is. Die houding beschrijven we in het eerste deel van het boek. In het tweede deel beschrijven we welke dynamieken er in families werkzaam zijn en hoe deze kunnen leiden tot verstrikkingen die als persoonlijke problemen of conflicten worden ervaren. Het inzicht daarin zorgt ervoor dat je waarneemt wat er waargenomen moet worden. Dit principe is ooit treffend verwoord door Johan Cruyff: “Je ziet het pas als je het snapt.” Met de juiste houding en het juiste inzicht kun je de techniek van de familieopstellingen met succes toepassen.
Inhoud
1 Houding van de therapeut
– herstel de band met de ouders
– systemisch werken
– fenomenologische benadering
– blijven leren
2 Dynamiek in de familie
– primaire behoeften
– liefde tussen man en vrouw
– liefde tussen ouders en kinderen
– erbij horen – loyaliteit aan de ouders
– geven en nemen
– de sociale orde
– het persoonlijk geweten
– dynamieken in de familie
3 Wat in opstellingen gebeurt
– bewegingen van de ziel
– ordening van de liefde
– verlossende uitspraken
– de (innerlijke) beweging
– hereniging met de doden
4 Techniek van de opstelling
– de therapeut
– de cliënt
– de representanten
– de toeschouwers
– de opstelling
Speciale onderwerpen
– abortus
– anorexia
– miskraam
– nieuwe relaties
– overleden kinderen
