Sprookjes weerspiegelen vaak diepere systemische dynamieken die we ook in het echte leven terugzien. Twee bekende verhalen waarin de vader een sleutelrol speelt, zijn Assepoester en Repelsteeltje. Hoewel deze vaders op het eerste gezicht verschillende rollen lijken te hebben, zijn er opvallende overeenkomsten in hun systemische betekenis.
Assepoester: een afwezige vader en de verstoten dochter
De prins zag wie Assepoester werkelijk was
Assepoester’s verhaal draait om verlies en afwijzing. Haar moeder sterft, en haar vader hertrouwt met een vrouw die zijn dochter niet accepteert. In veel versies van het sprookje is de vader een schimmige figuur: hij is wel aanwezig, maar grijpt niet in als zijn dochter wordt vernederd en uitgebuit. Systemisch gezien is dit een klassieke dynamiek: de vader lijkt zich aan te passen aan de nieuwe partner en trekt zich terug uit de band met zijn kind. Dit kan voortkomen uit een onbewuste loyaliteit aan zijn nieuwe vrouw of uit schuldgevoel over het verlies van de eerste moeder. Het gevolg is dat Assepoester haar plek als dochter kwijt raakt en letterlijk “naar beneden” wordt gestuurd: ze moet leven tussen het vuil en het stof, buiten de familie orde.
Toch blijft ze trouw aan haar oorspronkelijke plek. Haar lot verandert pas als ze wordt erkend: eerst door de fee of haar overleden moeder (afhankelijk van de versie), en uiteindelijk door de prins, die haar ziet zoals ze werkelijk is. Hierin zien we een systemische wetmatigheid: pas als iemand wordt gezien en erkend in zijn of haar ware essentie, kan de balans in het familiesysteem worden hersteld.
Repelsteeltje: een vader die zijn kind in gevaar brengt
In Repelsteeltje zien we een andere problematische vaderfiguur. Hij schept op dat zijn dochter stro tot goud kan spinnen, waardoor ze in levensgevaar komt. Zijn motief lijkt erkenning of aanzien te zijn: hij wil indruk maken op de koning, zelfs als dat ten koste gaat van zijn dochter.
Systemisch bekeken kunnen we dit zien als een vader die zijn kind onbewust inzet voor zijn eigen onverwerkte thema’s. Mogelijk voelde hij zich zelf ooit niet gezien of gewaardeerd en projecteert hij dit nu op zijn dochter. Zij moet “het goedmaken” door iets uitzonderlijks te presteren. Maar haar talenten worden niet erkend – in plaats daarvan wordt ze tot een overlevingsstrijd gedwongen, waarin ze afhankelijk wordt van de mysterieuze Repelsteeltje.
De oplossing komt pas als de dochter zichzelf bevrijdt. Door de naam van Repelsteeltje te achterhalen, doorziet ze het patroon waarin ze gevangen zat. Dit staat symbool voor systemische heling: pas als we de werkelijke dynamiek (de naam) kennen, kunnen we het patroon doorbreken en onze eigen plek innemen.
De les uit beide sprookjes
In beide verhalen speelt de vader een bepalende, maar problematische rol. In Assepoester laat hij zijn dochter in de steek, in Repelsteeltje offert hij haar op. Beide dochters moeten zich losmaken van deze dynamiek om hun eigen leven te kunnen leiden. Systemisch gezien laat dit zien hoe belangrijk het is dat ouders hun eigen lasten dragen en hun kinderen niet laten betalen voor hun eigen onverwerkte thema’s. Pas dan kunnen kinderen hun plek innemen en een vrije toekomst tegemoet gaan.
