Opvoeding: Mama, ik ben zo bang

Welkom bij onze opvoedrubriek, waarin we opvoeding door een systemische lens bekijken. We onderzoeken hoe familiepatronen, generatiedynamieken en verborgen invloeden de relatie met onze kinderen vormen. Ontdek inzichten en praktische tips om je kinderen te ondersteunen en de balans in het familiesysteem te versterken.

 

 

Angst speelt een grote rol in de ontwikkeling van je kind. Het is een natuurlijk en noodzakelijk onderdeel van opgroeien. Door de angsten van je kind te begrijpen en goed te begeleiden, kun je als opvoeder een belangrijke bijdrage leveren aan de emotionele groei van je kind.

Angst als een natuurlijk onderdeel van ontwikkeling

Je kind wordt continu geconfronteerd met nieuwe ervaringen en de grote, onbekende wereld om zich heen. Dit kan vaak angst oproepen, en afhankelijk van de leeftijd van je kind komen deze angsten op verschillende manieren naar voren. Denk aan de angst om van jou gescheiden te worden, angst voor vreemden of nachtmerries. Het is belangrijk om te weten dat deze angsten normaal en zelfs gezond zijn, omdat ze je kind helpen zich aan te passen aan groei en verandering.

Angst en de innerlijke fantasiewereld

Je kind uit zijn of haar angsten vaak door middel van een rijke fantasiewereld. Kinderen ervaren de wereld op een magische manier. Ze vermengen realiteit en fantasie, wat zowel vreugde als angst kan oproepen. Een schaduw in de kamer van je kind kan bijvoorbeeld veranderen in een monster, of de wind kan aanvoelen als een dreigende kracht. Voor jou als opvoeder kan dit soms moeilijk te begrijpen zijn, maar het is goed om te beseffen dat het niet de werkelijkheid is die je kind angst aanjaagt, maar de manier waarop hij of zij die werkelijkheid interpreteert. Deze angsten zijn een manier voor je kind om gevoelens te ordenen en grip te krijgen op wat nog moeilijk te begrijpen is. Het is belangrijk om hier geduldig en begripvol op te reageren.

Angst binnen het gezin

Vanuit een systemische invalshoek speelt de context waarin je kind opgroeit een grote rol in de manier waarop hij of zij met angst omgaat. Jij als ouder, maar ook broers, zussen, grootouders en andere belangrijke personen in het leven van je kind, hebben invloed op hoe angsten zich ontwikkelen. In dit licht is angst niet alleen een individueel probleem, maar vaak geworteld in bredere gezinspatronen. Wat misschien nieuw voor je is, is dat jouw kind niet alleen zijn eigen angst uit, maar ook de angst binnen het gezin kan weerspiegelen. Als er in jouw familie sprake is van onverwerkte trauma’s, spanningen of wanneer jij of je partner zelf veel angst ervaart, kan je kind deze gevoelens overnemen. Soms wordt een kind dan een soort “emotionele barometer” die de spanningen in het gezin/familie uitdrukt.

Als je door een systemische bril kijkt, zie je dat individuele angsten vaak zijn terug te voeren naar bredere patronen in het gezin. Als jij als ouder bijvoorbeeld moeite hebt om je eigen angsten te reguleren, kan je kind deze overnemen zonder zich bewust te zijn van de bron. Dit kan leiden tot verergerde of zelfs onverklaarbare angsten bij je kind.

Intergenerationele overdracht

Angst kan binnen een familiesysteem ook van generatie op generatie worden overgedragen. Onopgeloste angsten en trauma’s van eerdere generaties – bijvoorbeeld grootouders die oorlog of verlies hebben meegemaakt – kunnen onbewust doorwerken in de volgende generaties. Misschien merk je dat je kind angstig is zonder duidelijke reden. Dit kan een teken zijn dat er sprake is van een diepere, systemische angst die door de generaties heen is doorgegeven. Het is daarom belangrijk om niet alleen naar de directe gezinssituatie te kijken, maar ook naar de bredere familiegeschiedenis. Door bewust te worden van deze verborgen dynamieken, kun je als ouder helpen om destructieve patronen te doorbreken die van generatie op generatie zijn doorgegeven.

Wat kun je doen?

Als ouder speel jij een cruciale rol in het reguleren van angst binnen het gezin. Het is essentieel om niet alleen je eigen angsten onder ogen te zien, maar ook om te erkennen hoe jouw manier van omgaan met angst invloed heeft op je kind. Kijk ook of er bepaalde patronen zijn in je familie. Als je bijvoorbeeld geneigd bent om je eigen angst te onderdrukken of juist overmatig bezorgd bent, heeft dat effect op de manier waarop je kind met zijn of haar eigen angsten omgaat. Het is goed om je bewust te worden van je eigen emoties en hoe deze doorwerken in het gezinsleven. Door open te zijn over je eigen angsten en een gezonde manier van omgaan met stress en angst voor te leven, kun je als ouder het gezinssysteem in balans houden en je kind leren om beter met zijn of haar eigen angsten om te gaan. 

Verder lezen:

De magische wereld van het kind, Selma Fraiberg
Ik ben kind, dus ik weet waar mijn ouders zijn, Bibi Schreuder
Angst bij kinderen, Frits Boer