In een familie lijkt alles soms vanzelf te gaan, maar onder de oppervlakte spelen onzichtbare krachten die bepalen hoe de dynamiek zich ontwikkelt. Eén van de belangrijkste principes binnen systemisch werk is de ordening – de natuurlijke rangorde in een familiesysteem. Wanneer deze volgorde wordt gerespecteerd, ontstaat harmonie en kunnen de leden van het systeem vrij hun plek innemen. Maar als de ordening wordt verstoord, ontstaan er spanningen en problemen die soms generaties lang doorwerken.
Wat betekent ordening in een familiesysteem?
Ordening verwijst naar de natuurlijke hiërarchie in een familie. Dit betekent onder andere:
– Ouders komen vóór kinderen. Zij hebben het leven doorgegeven en staan daardoor in een hogere positie.
– De eerstgeborene komt vóór de jongere kinderen. Dit betekent niet dat één kind belangrijker is, maar dat er een natuurlijke volgorde is waarin rollen en verantwoordelijkheden verdeeld worden.
– Wie eerder tot het systeem behoorde, heeft voorrang op wie later komt. Dit geldt bijvoorbeeld voor eerdere partners van ouders, die een plek hebben binnen de familiegeschiedenis, of voor overleden familieleden die niet mogen worden vergeten.
Wanneer deze ordening wordt gerespecteerd, kan de energie in de familie vrij stromen. Maar als iemand een verkeerde plek inneemt, ontstaan er systemische verstoringen.
Wat gebeurt er als de ordening wordt verstoord?
Wanneer een kind de plek van een ouder inneemt, spreken we van een parentificatie. Dit gebeurt bijvoorbeeld als een kind voor een emotioneel onbereikbare ouder moet zorgen of een ouderrol op zich neemt voor jongere broers en zussen. Het kind draagt dan een last die eigenlijk niet van hem of haar is, en dat kan leiden tot uitputting of identiteitsproblemen.
Ook in relaties kan een verstoring optreden. Bijvoorbeeld als een partner de plek inneemt van een ouder en verwacht wordt om als ‘redder’ te fungeren. Dit kan leiden tot afhankelijkheid en ongelijke verhoudingen in de relatie.
Daarnaast kunnen uitgestoten familieleden – bijvoorbeeld een doodgezwegen grootvader of een vergeten eerste partner – later door een ander familielid systemisch worden vertegenwoordigd. Dit zien we bijvoorbeeld wanneer een kleinkind onbewust de last draagt van een verborgen familietragedie. Of een dochter op de plek gaat staan van een eerdere grote verloren liefde van vader.. dan kan zij niet op haar eigen dochter plek gaan staan.
Ordening brengt rust en balans
Door de natuurlijke ordening te herstellen, kan een familie weer in balans komen. Dit begint vaak met erkenning: wie hoort er eigenlijk bij? Wie heeft een plek verloren? Door te erkennen wie er eerder waren en ieders rol te respecteren, ontstaat rust en kan ieder gezinslid zijn of haar eigen leven leiden – vrij van onbewuste patronen en verstrikkingen.
Wanneer de ordening klopt, is er ruimte voor liefde, groei en harmonie in de familie.
