In deze rubriek beantwoordt Yvonne vragen van lezers vanuit haar ervaring met familieopstellingen en systemisch werk. In dit nummer staan we stil bij de doorwerking van de Tweede Wereldoorlog in familiesystemen. Hoe leven onverwerkte oorlogservaringen voort? Wat doen geheimen en verzwegen verdriet met volgende generaties? En hoe kun je heling brengen waar de tijd stil is blijven staan?
Ik reageer heftig op conflicten
Lisette (44): Mijn opa zat in een kamp in Nederlands-Indië. Hij heeft er nooit over gepraat. Mijn moeder was altijd angstig, snel gespannen. Ik merk dat ik zelf soms heftig reageer op conflicten, zonder te begrijpen waarom. Kan zoiets echt nog doorwerken, zoveel generaties later?
Yvonne: Ja, dat kan zeker. In familiesystemen wordt wat niet wordt gevoeld of uitgesproken vaak onbewust doorgegeven aan de volgende generaties. Je opa heeft waarschijnlijk moeten overleven door zijn gevoelens af te sluiten. Dat is begrijpelijk, maar het gevolg is vaak dat kinderen – in dit geval jouw moeder – een sfeer van onveiligheid voelen zonder te weten waarom. Dat wordt dan weer doorgegeven aan jou. Je sterke reactie op conflicten kan een echo zijn van een oude, niet-verwerkte angst. Wat helpt is om te erkennen: dit is niet alleen van mij. Het hoort bij het systeem, het heeft bestaansrecht, en het mag eindelijk gezien worden.
Mijn vader was NSB’er
Erik (61): Mijn vader was NSB’er. Hij is na de oorlog opgepakt en daarna zijn we verhuisd en hebben we er nooit meer over gesproken. Toch voel ik me vaak schuldig of ‘anders’ als het gaat over oorlog en herdenken. Hoe ga ik hiermee om?
Yvonne: In elk familiesysteem zijn er uitgeslotenen. Als een vader vanwege zijn keuzes wordt verzwegen, neemt iemand anders in het systeem vaak onbewust die last op zich. Het feit dat jij je schuldig voelt, kan een teken zijn dat jij – uit liefde en loyaliteit – iets draagt wat niet van jou is. Het eerste wat nodig is, is erkenning: je vader maakte keuzes die pijn deden, maar hij blijft je vader. Je mag hem zien als mens, mét zijn fouten. En je mag jezelf bevrijden van de last die niet van jou is. In opstellingen ontstaat vaak rust wanneer ook de ‘foute’ familieleden hun plek krijgen – niet om goed te praten wat fout was, maar om de waarheid te erkennen.
Er hangt een soort zwaarte in huis
Sophie (33): Mijn oma verloor haar zus in Auschwitz. Daar werd thuis nooit over gesproken, maar er hangt een soort zwaarte in de familie. Kan het helpen om alsnog haar naam te noemen, ook al weet ik weinig over haar?
Yvonne: Absoluut. Wat wordt verzwegen, leeft door in de schaduw van het familiesysteem. De doden willen niet vergeten worden. Als jouw oudtante nooit genoemd werd, heeft zij in systemische zin geen plek gekregen. Door haar naam te noemen, haar te erkennen als lid van jullie familie, kan er iets in beweging komen. Je hoeft niet alles van haar te weten. Alleen al zeggen: “Jij hoort erbij. Ik zie je,” kan al iets verzachten. In families waar mensen zijn weggehaald, omgekomen of doodgezwegen, is het helend om hen symbolisch terug te brengen in het geheel.
Wil jij een vraag stellen aan Yvonne voor een volgende editie?
Stuur dan een e-mail naar fransweeber@gmail.com met als onderwerp ‘Vraag aan Yvonne’. Je mag je vraag anoniem stellen.
