De kracht van familieopstellingen

 

Inleiding

Als je in mijn praktijk komt of meedoet aan een van mijn workshops, dan zit je waarschijnlijk met problemen die je niet op eigen kracht kan oplossen. Vaak blijkt al snel dat de oorzaken van de problemen liggen in de familiepatronen en je vroege jeugdervaringen. Je ervaringen drukken een stempel op je. Je slaat ze op: lichamelijk, emotioneel en mentaal. Maar ook de ervaringen van je ouders en grootouders draag je als familiegeschiedenis met je mee.

Niet alleen je blauwe, bruine of groene ogen heb je geërfd. Ook je talenten en je karakter worden voor een belangrijk deel door je genen bepaald. Je erft het goede en het slechte dat je familie te bieden heeft. Je hebt wat dat betreft weinig keus. Als de erfenis positief is, heb je natuurlijk niet te klagen. Maar ook de aanleg voor ziektes en psychische problemen zoals angsten, depressies, autisme en psychosen krijg je mee in je rugzak.

Dat wil echter niet zeggen dat je bent veroordeeld tot levenslange gevangenschap. Je moet alleen de sleutel zien te vinden van de deur van je cel. Familieopstellingen biedt je die mogelijkheid. De sleutel heet inzicht. De beroemde filosoof Spinoza wist het al: “Inzicht maakt vrij.”

In dit boekje leg ik uit wat er gebeurt tijdens een familieopstelling en wat de theorie erachter is. Ik hoop dat je op grond van de informatie kan beslissen of familieopstellingen misschien iets voor jou is. Bovendien kan de theorie je helpen om meer inzicht te krijgen in je eigen ontwikkeling en je ondersteunen bij het realiseren van je verlangens.

Dit gratis Ebook is een verkorte versie van mijn boek ‘De kracht van familieopstellingen’. Dit kun je bestellen door op mijn website het bestelformulier in te vullen en € 13,50 te storten op bankrekening NL 14 INGB 0004 5275 34, ten name van Levensschool voor Joy & Happpiness.

 

1 Familieopstellingen in de praktijk

De volgende symptomen kunnen aanleiding zijn om een of meer familieopstellingen te doen:
relatieproblemen of geen relatie kunnen krijgen
opvoedingsproblemen
chronisch lichamelijke klachten die veel voor komen in de familie, vooral pyscho–somatische klachten als hoofd, rug- en buikpijn, misselijkheid, vermoeidheid, flauwvallen en duizeligheid, erfelijke ziektes
gebrek aan motivatie
onverschilligheid
geen keuzes kunnen maken
problemen met werk of studie
psychische klachten zoals depressie, angst
burn out
geldgebrek en schulden
verstoorde familieverhoudingen
ontrouw van jezelf of je partner

Systemisch kijken

Familieopstellingen is een systemische manier van werken. Dat is anders dan de meeste vormen van therapie. Als je probeert je denken, gevoelens of gedrag te veranderen dan is dat een intrapersoonlijke manier van werken. Je werkt samen met een therapeut of coach aan bepaalde veranderingen in of van jezelf. Het is ook mogelijk om te werken aan de interactie of communicatie tussen jou en anderen, bijvoorbeeld je partner of je kinderen. Die benadering noemen we interpersoonlijk. Je kijkt wat er precies tussen jou en de ander gebeurt en dat probeer je te veranderen. Veel relatie- en gezinstherapie is daarop gebaseerd.

Bij familieopstellingen betrek je het hele systeem,  je werkt aan jezelf als onderdeel van een groter geheel. Vrijwel altijd is dat je gezin of familie, maar ook het bedrijf waar je werkt kan aan de orde komen. Zo’n samenlevingsverband noemen we een systeem. Het is een geheel dat bestaat uit individuele personen, die met elkaar zijn verbonden. Als je bij een persoon iets verandert, dan heeft dat ook invloed op de andere personen in het systeem. Om als systeem goed te kunnen functioneren zijn er drie kenmerken van belang: binding, evenwicht en ordening.

Gang van zaken

Familieopstellingen is een techniek die het mogelijk maakt om de oorsprong van negatieve familiedynamieken bloot te leggen en je ervan te bevrijden. Ik doe familieopstellingen meestal in een groep van gemiddeld acht tot twaalf personen. Je kunt meedoen als vraagsteller, representant of toeschouwer. We komen een dag (meestal van tien tot vijf uur) bij elkaar. Vier tot vijf van de deelnemers brengen een vraag in. Dat is een kwestie waar ze inzicht in willen, bijvoorbeeld problemen in relaties, werk, geld verdienen, gezondheid, maar ook bij psychisch problemen, zoals angst, depressie of burn out. Familieopstellingen zijn ook heel geschikt om te werken aan je relaties en je werk.

Het voorgesprek

In een voorgesprek vertel je waarin je inzicht wilt en kijken we naar gebeurtenissen in de familie die voor de opstelling van belang zijn. Vooraf is het nuttig om een lijstje te maken en eventueel kun je informeren bij familieleden. Het gaat om de volgende feiten:
eerdere huwelijken of langdurige relaties (vooral als daar kinderen uit zijn geboren);
vroeg overleden familieleden;
moord en zelfmoord;
zeer ernstige ziekten;
uitgestoten familieleden;
abortus;
plotseling verlies of verkrijgen van fortuin;
echtscheidingen, ontrouw, buitenechtelijke kinderen;
homoseksualiteit;
adoptie,  opgevoed worden door pleegouders;
religieus fanatisme;
godsdienstig of etnisch gemengde huwelijken;
ongetrouwd blijven en kinderloosheid als dat in de familie veel voorkomt;
emigratie;
incest, mishandeling, verwaarlozing;
oorlogsverleden.

De opstelling

Afhankelijk van het probleem kiezen we de familieleden waar we de opstelling mee beginnen. Dat kunnen je ouders zijn, maar ook anderen waarmee je een (familie)relatie hebt. Je kiest uit de aanwezige deelnemers iemand voor jezelf en voor de andere personen. Die geef je een plek in de ruimte. Meestal zit je zelf het grootste deel van de opstelling als toeschouwer langs de kant. Soms zal ik je vragen of je bepaalde situatie herkent en als je aanvullende informatie hebt, dan kun je die geven.

Ik kijk tijdens de opstelling wat er gebeurt en vraag aan de representanten wat ze gewaar worden en hoe ze in contact staan met de anderen. Als ze zich door de ruimte willen bewegen, mag dat en soms nodig ik ze daartoe ook uit. In elke opstelling is er altijd iets dat gezien moet worden, anders zou er geen probleem zijn. Soms is het een persoon, maar het kan ook een gebeurtenis zijn met een sterke emotionele lading. Ik kan dan besluiten om nieuwe representanten aan de opstelling toe te voegen. Zo ontwikkelt de opstelling zich en wordt zichtbaar wat verborgen was. Dat geeft een enorm inzicht, want plotseling worden dingen duidelijk. Dat inzicht kan vaak al heel helend werken, maar meestal gaan we nog een stapje verder.

Representeren

Wanneer je als representant meedoet aan een opstelling wordt je gevraagd om (meestal) een familielid van de vraagsteller te representeren. Door in de opstelling te staan maak je contact met het familiesysteem van de vraagsteller en daardoor kun je gewaarwordingen krijgen die passen bij de betreffende persoon. Het gaat daarbij vooral om lichamelijke gewaarwordingen en gevoelens. Je kan de neiging voelen om je te verplaatsen, te gaan liggen, contact te maken met een van de andere representanten of juist je van een persoon af te wenden. Al die gewaarwordingen zijn voor de opstelling van belang en het is belangrijk ze te noemen. Het gaat veel minder om de gedachtes die bij je opkomen, want dat zijn meestal interpretaties. Een familieopstelling is geen toneelstuk; je registreert en benoemt wat je gewaar wordt. We beschikken allemaal over dit inlevingsvermogen en in een opstelling maken we daar gebruik van. Je blijft tijdens de opstelling volledig bewust van jezelf.

Opdat de liefde weer kan stromen

Liefde is de kracht die een familie bijeen houdt en dat gebeurt als de liefde kan stromen tussen partners, tussen ouders en kinderen en tussen broers en zussen. Een probleem in de familie blokkeert het stromen van de liefde. Dat kan zijn door de vroege dood van een familielid of door een geheim waar niet over gesproken mag worden. De belangrijkste helende technieken die we in opstellingen hanteren zijn de verlossende uitspraken en innerlijke bewegingen. Een verlossende uitspraak is bijvoorbeeld: “Je bent mijn moeder en ik ben jouw dochter.” Het lijkt bijna te simpel, maar kan veel losmaken. Voorbeelden van innerlijke bewegingen zijn uitreiken en buigen.

Voor jou als vraagsteller is het een intens proces om te zien hoe de opstelling, die gemiddeld een uur tot anderhalf uur duurt, zich ontwikkelt. Aan het eind van de opstelling zal ik je meestal vragen om in de opstelling je eigen plaats in te nemen. Op die manier kun je het effect van de verlossende uitspraken en innerlijke bewegingen het sterkst ervaren en hebben ze ook het meeste effect op je.

Na de opstelling

Ik raad iedereen altijd aan om tenminste twee dagen helemaal niet over de opstelling te praten. Soms is dat lastig, vooral als er thuis een nieuwsgierige partner op je wacht. Opstellingen werken op een diep, onbewust niveau. Zodra we over een opstelling gaan praten hebben we de neiging tot rationeel analyseren. Wat we met onze ratio denken, staat vaak haaks op wat we onbewust emotioneel ervaren. Het is verstandig om een opstelling z’n werk te laten doen. Dus ga er ook na die 48 uur radiostilte niet al te diep in graven.

Vaak hebben opstellingen in de eerste dagen invloed op je lichamelijk en emotioneel welbevinden. Je kan bijvoorbeeld heel moe zijn, pijn voelen of emotioneel zijn. Dat gaat vanzelf over, maar als je je er zorgen over maakt of je zit met vragen, kun je me daar drie tot vier dagen na de opstelling over bellen.

Opstellingen, iets voor jou?

Ik kan wel zeggen dat het werken met familieopstellingen heel veel positieve invloed heeft gehad in mijn leven. En dat doet het nog steeds. Wellicht Twijfel je of familieopstellingen wel past bij jouw specifieke probleem, dan kun je me daar altijd over bellen. Soms is het aan te raden om eerst een afspraak te maken voor een consult. Ook kunnen we in een veilige één-op-één setting werken aan de familieproblematiek, bijvoorbeeld met behulp van een tafelopstelling, waarbij we poppetjes gebruiken om je familieleden te representeren. Een andere mogelijkheid is systemisch werken via het lichaam. Jouw persoonlijke trauma’s en die van je familie heb je namelijk ook lichamelijk opgeslagen. Door me samen met jou af te stemmen op de gewaarwordingen in je lichaam kun je net als in een groepsopstelling inzicht krijgen in de invloed van de dynamiek van je familie op je persoonlijke leven. Tenslotte mag je ook altijd als toeschouwer bij een groepsopstelling aanwezig zijn en daarna kun je besluiten of het iets voor je is.

2 Dynamieken in de familie

Dat je ouders je het verhaal van je familie doorgeven is natuurlijk niet zo gek en dat gebeurt van generatie op generatie. Horen bij een groep, je familie dus, is DE voorwaarde om te kunnen overleven als mens. Daarvoor heb je van nature drie basisbehoeften: binding, evenwicht en orde. Het gezin waarin je opgroeit en dus ook de familie waartoe je behoort moet dus zorgen dat jouw basisbehoeften bevredigd worden.

Binding

Je wil erbij horen. Niet alleen omdat het leuk is, maar ook omdat het de enige manier is om te overleven. Als je erbij hoort, kun je ook de binding aangaan waar je zo’n behoefte aan hebt. Als jong kind kun je dat als geen ander, want je vertrouwt je ouders ten volle en je bent voor 100 procent loyaal. De liefde die je voelt als kind naar je ouders is onvoorwaardelijk. In de meeste gevallen gaat het goed, maar vaak ook niet. Misschien konden je moeder en jij na de bevalling niet bij elkaar zijn, of wees je moeder je emotioneel af.  Het kan ervoor zorgen dat je ook later in relaties problemen ervaart bij het aangaan van binding.

Evenwicht

Zodra je contact hebt met een ander komt er een bijzonder proces op gang: dat van geven en nemen. Menselijke relaties in welke vorm dan ook zijn een proces van geven en nemen. Daarbij is er altijd sprake van een streven naar evenwicht. Als de een geeft, voelt de ander een soms onverklaarbare drang om terug te geven. Vooral in een partnerrelatie voel je dat, maar bijvoorbeeld ook met vrienden of vriendinnen. Als er blijvend  geen sprake is van evenwicht loopt een relatie gevaar. In de relatie tussen ouders en kinderen is het logisch dat de ouders in eerste instantie meer geven. Als kind neem je vooral, want zonder de zorg van je ouders is het moeilijk te overleven.

Ordening

Als kind heb je ook behoefte aan orde. Niet in de zin van tucht, maar van ordening. Iedereen heeft zijn/haar  eigen rol, vader, moeder, de kinderen en ook oma en opa. En iedereen heeft zijn/haar eigen plek in het systeem. Zo is er ook een ordening tussen de broers en zussen. Als die ordening geweld wordt aangedaan, kan er gedoe ontstaan. Een oudere broer of zus kan binnen zekere grenzen corrigerend optreden naar de jongere kinderen. Omgekeerd is dat lastiger. De belangrijkste verstoring van de ordening is de rolverwisseling. Een kind gaat voor de ouders zorgen, soms omdat zij dat zelf niet kunnen b.v. door ziekte of psychische problemen. Maar ook b.v. bij seksueel misbruik, dat de dochter de plaats van de moeder inneemt of bij scheiding of overlijden dat de oudste zoon de plek van de vader en of partner van de moeder in neemt. Het kind staat niet op zijn/haar eigen plek als kind, het staat op de plek van een verzorger/ouder.

Kenmerken van de familie

Een de kenmerken van een gezonde familie sluit perfect aan bij de basisbehoeften van een kind. De zijn:

• iedereen mag er zijn en hoort er dus bij;
• er is evenwicht van geven en nemen;
• er is een voor iedereen duidelijke ordening met bij behorende regels.

In een ziek familiesysteem is er iets aan de hand met een of meer van de genoemde kenmerken. Dat kan een negatieve invloed hebben op alle gezinsleden en vooral op de kinderen. Er ontstaan dan negatieve dynamieken.

Negatieve dynamieken

Dynamieken die in opstellingen vaak naar voren komen zijn:

• rolomdraaing, waarvan parentificatie de belangrijkste is (kinderen nemen de rol van ouder op zich, dus rolwisseling);
• systemische depressiviteit;
• vasten of opofferen (niet willen genieten van de goede dingen van het leven) helpen (altijd anderen helpen en jezelf wegcijferen);
• schuld door zonde, vaak gepaard met godsdienstig fanatisme;
• slachtofferschap en daderschap;
• identificatie met iemand anders in de familie, vaak met iemand die jong is overleden of uitgestoten;
• ziekte en dood;
• maatschappelijk isolement;
• a-sociaal en agressief gedrag;
• ongetrouwd en kinderloos;
• symbiotische verstrengeling;
• vijandige coalities;
• zondebokmechanisme.

Van trauma tot dynamiek

In elk mensenleven komen traumatische gebeurtenissen voor en ervaringen waarvan je niet weet hoe ermee om te gaan. Wie een dierbare verliest, kan als eerste opwelling voelen die persoon te willen volgen in de dood. Dat is geen abnormale reactie. Je verwerkt zoiets door veel ruimte te nemen om te rouwen. Vaak wordt de fout gemaakt om een traumatische gebeurtenis zo snel mogelijk te vergeten en er vooral niet over te praten. De doodswens blijft dan bestaan en kan uitgroeien tot een patroon. Wanneer dit op onuitgesproken niveau wordt doorgegeven op de volgende generatie kan het uitgroeien tot een familiedynamiek. Er zijn families waarin er altijd iets is met de dood. Regelmatig zie ik bij cliënten met suïcide gedrag, dat er in de familie iets is gebeurd rond leven en dood. Het lijkt op een wond die maar niet wil genezen.

Geweten

De drie behoeften binden je aan je familie en de regels die erbij horen. Die regels zijn niet altijd echt uitgesproken, maar als je erbij wil horen, dan moet je je ernaar gedragen. Ieder mens ontwikkelt daartoe een geweten. Het is het zintuig dat je laat voelen of je erbij hoort of niet. Het is dus niet een algemeen geldend  besef van goed en kwaad. Als je de regels van de groep overtreedt, voel je je schuldig. Dat gebeurt als je de groep schade toebrengt, wel willen nemen maar niet wil geven, of als je de regels van de groep overtreedt. Je hoeft daar niet op aangesproken te worden, want je voelt van binnen wanneer je fout zit. Vroeger trouwde je niet met iemand van een ander geloof, of niet boven of beneden je stand. In veel landen en ook in bepaalde religieuze groepen in Nederland is dat nog steeds zo. Handelen in strijd met je geweten en dus je familie kan onbewust de neiging doen ontstaan om boete te doen, bijvoorbeeld door jezelf niet toe te staan te genieten, zelfdestructief gedrag, eetstoornis en seksuele onthouding. Een familieopstelling kan inzicht verschaffen of er sprake is van een dergelijk patroon. En dat is een eerste stap in het jezelf ervan bevrijden.

3  Vertrouwen

Al onze relaties zijn gebaseerd op vertrouwen. Het is een kwestie van geven en nemen en daar moet balans in zijn. Als je opgroeide in een gezin waar die balans verstoord was, dan zit je daar de hele leven mee opgescheept, in je relaties met je familieleden, je partner en zelfs met je kinderen. Want de kans is groot dat je die verstoorde dynamiek doorgeeft. Inzicht daarin kan jou en je kinderen helpen om te te bevrijden uit een dergelijke beperkende familiedynamiek.

Geven en nemen

In een gezond gezin is er balans in het geven en nemen. Je ouders geven je het leven en verzorgen je met liefde (als het goed is). Jij neemt het leven en de verzorging en daardoor sta je bij je ouders in het krijt. Je zou ook kunnen zeggen dat je daarmee een ‘schuld’ hebt opgebouwd. Dat klinkt negatief, maar dat is het niet. Een relatie met iemand hebben, is uitwisselen, geven en nemen. Iedere keer als je iets krijgt dan bouw je een schuld op en dat doet je de behoefte voelen om iets terug te geven. Zo is er dus sprake van een voortdurende uitwisseling. Dat is wat relaties in stand houdt.

Waardevolle gift

Als kind geef je je vertrouwen aan je ouders. Vertrouwen kun je alleen geven aan iemand aan wie je loyaal bent en dat ben je als kind aan je ouders. Vertrouwen is een waardevolle gift en dat merk je pas als iemand je ‘in vertrouwen neemt’.  Waarschijnlijk zal je dat een eer vinden. Aan de andere kant vind je het naar alle waarschijnlijkheid heel vervelend als iemand jouw vertrouwen beschaamt. Intuïtief hebben we daar terecht een negatief oordeel over. Er is gebleken dat getraumatiseerde tienermoeders met de juiste begeleiding door het onbevangen vertrouwen van hun baby stap voor stap zelf ook zelf weer vertrouwen in het leven konden opbouwen.

Schuld opbouwen

Als je door je ouders verwaarloosd of zelfs mishandeld bent, dan ben je in het diepst van je wezen beschadigd en de genezing is een langdurig proces. Als kind verwerf je wat Nagy noemt ‘destructief recht’. Als kind heb je recht op liefde en verzorging. Als je dat niet kreeg, dan stapelen je rechten zich op. Je ontwikkelde een overschot aan rechten en je stikte bij wijze van spreken in het vertrouwen dat je niet kon geven. Op een gegeven moment ontstond er een omslag en je vertrouwen dat je van nature had, sloeg om in wantrouwen. Boos worden en wraak nemen op je ouders druist echter in tegen de natuurlijke loyaliteit. De meest voorkomende reactie is daarom het verschuiven van de boosheid en die op een ander richten. Dus de boosheid gaat ondergronds, maar de rekening die vereffend moet worden blijft bestaan. En de betrokkene voelt zich als het ware gerechtigd om kwaad te doen. We noemen dat een ‘roulerende rekening’. Veel moeilijkheden in relaties vinden daarin hun oorsprong.

Ontschuldigen

Veel van mijn cliënten komen met vragen over zichzelf, hun relaties of hun kinderen. In familieopstellingen blijkt heel vaak dat er niet-vereffende rekeningen uit het verleden liggen. Als dat inzicht doorbreekt kan er een proces van ontschuldigen op gang komen. Je krijgt niet alleen inzicht in je eigen destructief recht dat je vanuit je jeugd hebt meegenomen, maar ook in dat van je ouders. Dat is een helend proces. Je moet dit niet verwarren met ‘vergeven’. Bij vergeving plaats je jezelf boven de ander en zie je grootmoedig af van vergelding. De basis, de niet-vereffende rekening blijft bestaan. Bij ontschuldigen geef je je ouders de kans met een schone lei te beginnen en dat kan ook als ze al zijn overleden. Soms is dat zelfs makkelijker. Als je ouders nog in leven zijn, kun je allicht verlangen om alsnog de erkenning of genoegdoening te krijgen. Daar gaat het echter niet om. Het gaat erom dat jij zelf diep van binnen voelt dat je juist handelt. Dat wil niet zeggen dat je de feiten ontkent. In familieopstellingen werken we met verlossende uitspraken, die in feite niet anders doen dan de realiteit beschrijven.

 

4  De moederwond helen

Met je moeder heb je de meest basale band, zij gaf je het leven, je groeide negen maanden in haar buik en zij was het die je voedde met melk en liefde. Je moeder heeft je gedragen, ze is als een godin die je het leven geeft, maar ook kan nemen. Het trauma van de geboorte, de pijn om uit die symbiotische relatie te stappen is enorm!  In die kwetsbare eerste periode van je leven ben je als een spons, en zuig je alles op wat op je afkomt, zowel de positieve en negatieve impulsen. Als kind ben je kwetsbaar en helemaal van haar afhankelijk en daarbij kan het misgaan. Als de moederwond een schrammetje is, dan heelt die makkelijk. Maar als het een wond is, kun je daar je leven lang last van houden. Vooral omdat je je vaak niet bewust bent van de oorzaak van de problemen die je in het leven tegenkomt.

Zwangerschapsstress

Als kind zit je negen maanden in de geborgenheid van de moederschoot. Je hoort de hartslag en de stem van je moeder, ervaart haar emoties. Ze draagt je en je beweegt mee met al haar bewegingen. Wanneer je moeder tijdens de zwangerschap stress heeft, bijvoorbeeld door negatieve emoties zoals angst heeft dat invloed op je. Vroeggeboorte en een te laag geboortegewicht kunnen het gevolg zijn. Wat je tijdens de zwangerschap en in je eerste levensjaar meemaakt, heeft grote invloed op je latere aanpassingsvermogen en weerbaarheid tegen stress.

Complicaties

Zonder complicaties is de geboorte weliswaar heftig, maar niet traumatisch. Complicaties kunnen zeker optreden, zoals een vroeggeboorte, stuitligging of zuurstofgebrek. Soms kunnen moeder en kind het niet op eigen kracht en moet een vacuüm-, tangverlossing of keizersnede uitkomst bieden. Ik krijg veel mensen in mijn praktijk voor wie het begin van het leven best lastig is geweest. Door die moederwond ervaren ze het leven als een voortdurende worsteling, of voelen zich eigenlijk niet opgewassen tegen uitdagingen van het leven. De geboorte staat vaak symbool voor hoe je in je latere leven relaties aan kan gaan en situaties kan hanteren.

Is het veilig?

Gelukkig word je nu zo snel mogelijk bij je moeder gelegd en krijg je de kans om je moeder te nemen zoals ze is’. Een baby heeft direct na de geboorte onbewust drie vragen: is het veilig, word ik gevoed en ben ik niet alleen? Een positief antwoord komt in het liefdevolle contact tussen je moeder en jou direct na de geboorte. Als dat contact er niet is, of niet liefdevol is dan heeft dat grote invloed op je succes in je leven, op je relaties, je gezondheid en op je werk. Als baby ben je een lichamelijk-emotioneel wezen en angst is je allereerste reactie op de buitenwereld. Die ervaring is essentieel, want angst is het belangrijkste overlevingsmechanisme. ‘Is het veilig?’ daar draait het om. Zo begon de mensheid aan z’n ontwikkeling en zo begint ieder kind haar leven. De eerste mensen kropen in grotten en holen in de schoot van moeder aarde. Als baby vind je die veiligheid bij je moeder. Je angst ebt weg en je kan ontspannen. We zeggen dat de angst zich nestelt. Als dat niet gebeurt dan blijft angst aanwezig als moederwond die zich manifesteert als een soort grondtoon van je leven en kan leiden tot een angststoornis, of somatiseren tot lichamelijke klachten.

Het eerste contact

Ik krijg mensen in mijn praktijk met de meest uiteenlopende klachten. En natuurlijk weten zij niet waar die klachten vandaan komen, anders zaten ze misschien niet in de stoel tegenover mij. Ik vraag eigenlijk bijna altijd naar de relatie met de moeder. Meestal is die niet zo gemakkelijk: er is strijd of knellende afhankelijkheid. Er zijn moeders die ronduit vervelend doen tegen hun kinderen of ze opzadelen met schuldgevoel. De blauwdruk van zo’n moeizame relatie is meestal al te vinden in het eerste contact direct na de geboorte. Na de zwangerschap en de geboorte is het eerste contact met je moeder essentieel en als er iets niet goed zit dan komt dat vaak op dat moment al tot uitdrukking. Je hebt daar alleen geen herinneringen aan. Die komen meestal pas vanaf je vierde levensjaar. Daarvoor reageerde je lichamelijk-emotioneel en werden veel ervaringen lichamelijk opgeslagen. Je moeder draagt de dynamieken van het familiesysteem met zich mee en heeft ze bewust en onbewust aan je doorgegeven. En als kind ben je daar loyaal aan.

Bevrijding

Ook in je volwassen leven kan deze loyaliteit je gevangen houden, zonder dat je het weet. Familieopstellingen zijn een doeltreffende methode om de negatieve patronen in het familiesysteem op te sporen. Dat leidt meestal tot verrassende inzichten: je ziet in de opstelling de overlevingsmechanismen van je familie en hoe deze iedereen in het systeem in hun greep houden. Het proces dat ik in dit hoofdstuk heb beschreven, noemen we ‘het nemen van de moeder’. Door allerlei oorzaken kan het zijn dat je als kind daar maar ten dele of helemaal niet toe in staat was. In een familieopstelling is het mogelijk om die innerlijke beweging alsnog te maken. Om voluit te kunnen leven is het essentieel om je moeder alsnog te ‘nemen’, zonder enig voorbehoud zoals een pasgeboren kind dat doet. Die innerlijke beweging is niet altijd even makkelijk, maar als je die werkelijk kan maken, is dat een enorme bevrijding. Dan kan de liefde weer stromen.